Eilàaa… Bongióren! O bonasìra, sl’è già basôra. Pomeriggio, per gli uomini “in lingua”.
Ùn provérbi: “méi puzèr ed vèin che ed coiòun”
Con alcune varianti, è un inno “geminiano” al vino che è sempre Lambrusco:surbarés, grasparàsa o salamèin. Innumerevoli ed anche molto belli i libri pubblicati in proposito; così come le melodie, canzoni e musiche composte e realizzate. Dal vino generoso della Cavalleria Rusticana al brindisi della Traviata; dal barbera e champagne di Gaber ai tanti canti alpini.
L’óvva e àl vèin sono parti determinanti della nostra storia: da Plinio e prima ancora. Per stèr in di prê ‘d cà, pruvê a pensèr a quanti commédi e film ièin stê fat su càl tema lè. A vi’n dégh sól un: “ Marcellino pan e vino” ; anch perchéal pan e al vèin eglièin dô dèl mê “ bruntlèdi”…
Paroli santi! Interviene il rubizzo Piròun che sente valorizzata, giustamente, la professionalità della sua vita.
ÀL VÈIN
Siv mai stê a-Alvizàn, d’autùn? / Siv passê mai da Surbèra? /
E da Santa Crós, quechdùn? / Iv mai vést Sàcia-e Panèra? //
L’è la tèra di lambrósch, / dàl terbiàn, di nòster vèin /
chi cunfinen cùn quàl tósch / mo che-i-spómen e-i fan bèin. //
Vèin pulî, prufóm dla tèra; / vèin alégher, genuìn, /
da la vèina dólz-amèra / e da bavv’r-a bicêr pin. //
E po’: l’óvva-in-dàl tirèl, / fra la fóia colorèda /
lus’ràl sól, come gioièl / in dla guàza profumèda. //
Quànd-po’-i-grap i sràn madùr, / i gnaràn tót a vimmèr, /
carezàndet, cùn mél cur, / in mod d’àn-te scumachèr. //
Bèli gamb e pê pulî / i te schizaràn i grân /
e, quànd tót i sràn sgualzî, / ìn tinâz it purtarân /
per durmìr tri-o-quàter dè / e cavèr’t-àl sanghev s’cêt, /
préma’d fer àl vèin sopè / cl’è, d’istê, bàvver perfêt. //
Pan d’un dè e vèin d’un an / l’è-ùn proverbi c’al finéss /
cùn: ragàza’d desdot’an. Cun manéra, po’. Às capéss…
TRADUZIONE
Molto è stato detto, scritto e qui frettolosamente riportato ma il vino, questa fantastica bevanda sempre viva e sempre nuova saprà sicuramente stupirci ancora.
Per chiudere il capitolo ricordi, interviene Piròun il quale aggiunge: …Armandèin àl m’à dét che àl lambrósch, in America, i-àl ciàmen “àl ciampàgn ràss”. (in America, il lambrusco, viene definito “lo champagne rosso”) … e po’, àl sèt che ai pulsèin apèina nê igh bagnèven i pê in dàl vèin? (ai pulcini, appena usciti dal guscio, veniva loro bagnati i piedi per irrobustirli e preservarli da malattie). E po’… àl sêt cus-a-gè àl piò gran produtór ed vèin a-i-so-fiô préma ‘d murìr? … Àl-gh-gè: “tgnìv immèint, ragàz, che àl vèin àl s’fa ànch cùn l’óvva !” Bèla, no?! Comunque… mè a dégh che in cla langória cl’è la tèra, la fàtta mgnóra l’è l’Italia…
Sé, Piròun, forse et ghe ragiòun, però a ghè tropi rumèl da spudèr e àn savàm in da matterli!