Eilàaa… bongióren! O bonasira s’lè già basôra. Pomeriggio, per gli uomini in lingua.
Fur-fur, dài-dài, córi-córi, sò-sò, dài dòunca! Queste, almeno per quanto ricordo , le
sollecitazioni dialettali in uso ai miei tempi. Sgagères significava affrettarsi, sbrigarsi. Forse la
frase più tipica e imperativa era: dài dòunca! Sgàget!
Lo si diceva perché, specie fra i “ragazzi di bottega”, i garzòun, si indulgeva spesso al
colloquio, àl ciàcher, àl partîd (fatti, curiosità, maldicenze, ecc.) se non proprio al dolce far niente.
In questo placido mondo antico, le cosiddette “chiacchiere” equivalevano al giornale, alla radio, alla
televisione… In una parola: all’informazione. Il dài dòunca richiamava quindi al lavoro.
Oggi è cambiato tutto.
A g’avàm tót prèsia… a curàm tót come di mat. Il lavoro viene svolto per lo più a catena e
non si può neppure parlare col proprio compagno e l’informazione è imposta, non discussa. La
velocizzazione di ogni cosa è resa obbligatoria dal sistema di vita. Piròun potrebbe quindi risultare
la nostra coscienza critica, il nostro passaggio intermedio fra il colombo viaggiatore e il telefonino
A dis Piròun:
Mè àm piesrév savèr perché, per esèimpi, chèl ragazéli lè chèl lézen a la televisiòun cùn chi
òc per aria come si vdésen la Madàna, elgliàn da descàrer achsè in présia! El màgnèn el paròl àn
se’gh capés gnint! Mè a srò vèc e anch un pô imbambî mo àl canòun àl pêgh come chi eter!…
Quànd arìva cl’aviatór lè a fer èl previsiòun àl tàca cùn ‘na fila ed sùd, est, ovest, edl’urieint,
edl’ucidèint e sóv’r e sàta, dedzà, dedlà…ùn rusàri c’a tàl dégh… e po’ àl s’màt davanti a cla
lavagna cùn tót i sègn e achsè àl quàcia ànch la fotografia dàl sól clè l’ùnich quèl c’a capés!…
E tót quànt cùn ‘na prèsia da la madàna. I se sgàgen perfin a durmìr, a magnèr, a ca…Prest
i-impararàn anch a fèr àl bagn vistî…E àl sìgli? Le sigle…Al Pepa i àl ciamaràn PF. E po’…
ànch àl Prét (anch perché ièin pòch), cl’ariva in Ciésa cùm’a farév al treno in staziòun. Àl dis sò
quàl c’a ghè da dir e po’… via! In un’etra Ciésa…in un’etra Staziòun… E àl Dutór?, Àn s’in
descàr. Guardànd àl compiuter àl te dmanda chi tê e cus’et ghê. Po’ àl t’dà un fuiàt per la
farmacia. Mè, tànt per dir, c‘a sùn stê un di piò furtunê… àl m’à tastê un znòc… sóv’r a la brèga!
Oggi, Piròun,è in forma e ha voglia di parlare, di sfogarsi. Quindi continua.
Mè, per esèimpi, a vàgh a pê e, àl masìm, in biciclèina, cl’è pò cla spicciola da dàna cùn
l’asa in dal mèz per àl bidòun dàl lat e, data la velocitê, per fermèrem, àn gò gnanch bisègn dàl
freno: à màt zò un pè. E se dàl volt im càrghen in màchina, à gàl dégh préma: oh,veh, putèin, se’t
vò fer àl Nuvolari, dém quèl che mè a mòunt zò! Mè àn gò menga paura, mo l’è difìcil c’a g’ava
prèsia. E po’ a ghè un eter fat. Tót chi coiómber chi còumpren di automòbil chi fan i terzèint l’ora,
cusa s’in fani?Intànt i m’àn dét cl’è proibî…E po’? I fan i zèintzinquanta o zò dedlè, sèinza mai
guardèr fóra dai fnestrèin per vàdder, per esèimpi se èl zrés aglièin fiuridi o s’ a ghè ‘na bèla spósa
in cla màchina t’e sorpasê…o s’a ghè càl bèl sól ràs c’àl s’volta indrê…
Beh… mè a dègh che lelò àl và tant fort… c’àl pérd dàl tèimp!
Questo, il teorema di Piròun.