GRG GRUPPO RESURRECTION GARDEN

Sei qui:   Home > NEW > LA BRUNTLEDA

LA BRUNTLEDA

ÀL PANDÒR

2015-07-24

Eilàaa… Bongióren! O bonasìra, sl’è già basôra. Pomeriggio, per gli uomini “in lingua”.

Ànch e-st’àn, come l’an pasê (anche quest’anno, come l’anno scorso) a vagh spàss e luntéra

a catèr (a trovare, a far visita) Piròun e cla santa dànna ed sô mujéra. Piò che èter per fer brànda e

gòdrem àl freschèin dla sira quànd àl sól àl và zò e la Madànna, cùm-às’usa dir, “la squàsa la

stanèla” (soprattutto per fare merenda e godermi la dolce brezza dell’Ave Maria della sera ,

quando la Madonna, come si usava dire, “scuote la sottana”). Immancabile, anche il gustoso

salamino da linzèr (manimettere).

L’è sèimper un piesér gnìr chè da vuèter e tóres via dàl soliti ciàcher… Da chi fat e fatàz chi

sàmbren avér piò importanza ed la nostra vétta… E c’àn n’è menga vera! E la paciósa Delina mi

dice: Beh, sgnór Momo, cus’él c’al-s còunta ‘sta volta ?... E io: aiò vést, vsèin a càl gabiòt là in

fanda, un fugòun. Àl druvèv ancàra? … Perbàco! Eterchè! … La stmàna pasèda aiò fat àl pandòr…

Azidèint, a dégh mè, s’al saviva a gnìva a truvèrev perché propria ‘sta stmàna a pùblich sóvra a la

Gazàtta la réma cla descàrr dàl pandòr! Anzi, àv-la-léz. … Stê-mo-a sèinter:

 

ÀL PANDÒR

Àl pandòr l’è-un frût curiós:

gròss o cin, rotànd, ovêl,

bòun sia crûd come s’t’al cós,

magnê-a-pàmm, o-in oli e sêl.

Piò che pianta furastéra,

a dirévv tê ‘na braghéra

(àl pandòr, iàl san tótt,

tàl tróv sèimper dapertótt).

Chi s’arcòrda, come mè,

àl curtìl còl fil ‘d bughèda,

àl dirà c’a-ghéra lè

àl fugòun cùn la stagnèda.

E-àl-savrà che-a-fin dl’istê

qàst àl gniva po’ druvê

còl pandòr da màtter via

in butéglia, a bagn Maria.

Cùn i stàcch o-i malgaròun,

la caldéra ràssa-e-or

la bujva-in-dàl fugòun

cùn zzivàll, sèl e pandòr.

Tolta via e-po’ “pasèda”,

la cunsérva, imbutiglièda,

la cusiva per mez’óra

prémma d’éser tolta fóra.

Come “ sól imbutigliê”,

méss in tèvla-a-tótt-egli-ór,

èt srê lûs, felicitê,

ed puvràtt e-anch de sgnór.

TRADUZIONE

Il pomodoro è un frutto certamente curioso (un frût curios): grosso o 
piccino (cîn), rotondo (rutànd), ovale (ovêl), buono sia crudo (crûd)
come se lo cuoci (còs), addentato a mela (a pàm) oppure in olio e sale
(sêl). 

Piuttosto che pianta forestiera (furastéra), io direi che sei impicciona,
ciarlona (braghéra)... (il pomodoro, lo sanno tutti:
trovarlo dappertutto: "dapertòt"). 

Chi come me, si ricorda il cortile col bucato (la bughèda) steso sul filo,
potrà indubbiamente testimoniare (àl dirà) che c'era lì (a gh'era lè) il
fuocone col grande paiolo di rame stagnato (la stagnèda). 

E saprà anche dire che alla fine dell'estate (fin dl'istê) questo veniva poi
usato ("pò druvê") oltre che per fare il bucato anche per cuocere il
pomodoro da conservare (da màter via) in bottiglia, a bagno Maria
(bagn M.). 

Con gli stecchi o con càule di frumentone (i malgaròun), la caldaia (la
caldéra) il cui colore, all'interno, appariva rosso e oro (ràssa-e or)
bolliva nel fuocone (fugòun) con cipolle (zivàl), sale (sêl) e pomodoro
(pandòr). 

Tolta dal fuoco e poi passata (pasèda) con la classica macchinetta a
manovella in prestito, la conserva veniva messa in bottiglie
(imbutiglieda), cuoceva per mezz'ora (mez'òra) prima di essere tolta
dall'acqua (toltafòra). 

Quale "sole imbottigliato" (sòl imbutigliê), poteva essere messo in tavola
a tutte le ore (tòt egli òr) per essere luce (lûs), felicità (felicitê), di poveri
(puvràt) e anche di ricchi (sgnòr).


La Delina è visibilmente commossa mentre Piròun sogghigna lievemente soddisfatto.

Propria achsè, sgnór Momo… propria achsè. S’àl savéss, lò, quànti e quanti volt aiavàmm

méss insàmm la zzèina cùn ùn pô ‘d pandòr, mèz bricadèl e du radécc! ‘Na quèch volta, un óv buiû.

Tótta roba nostra o a mèz cùn àl Padròun. Nuèter a semnèven in ùn vec baslòt (bacile) i semi ed-

l’an prémma e-po’ a fèven el piantaróli da màtt’r-in tera. Mo spàss àn-n’in-feven brisa abasta e

quindi a-in cumprèven una cassàtta o dô. Ànch perché po’, durànt l’an, a-in slungheven (ne

regalavamo) dô o tre butélli a la Savina ch’la gh’iva sèt fiô e só marî óvra e-anch mèz malê. Fra

puvràtt, chi piò e chi meno, a se vlìven bèin…aiàndèven a zérla (aiutarsi) E-a-la sìra, tótt insàmm!

Anch nuèter cuntadèin andèven in dàl curtìl di Camarànt (pigionanti). E-lè, agh’éra chi cunteva èl

ciàcher dàl Bar o dl’Osteria, chi zughèva a-àl boc opure a briscola cùn cla candéla “ch-la valiva

sèimper àl zógh”… E po’? Tót a let…sov’r-a-chi paiarézz de scartòz frasch e nóv dèl fói dàl vàcc

dàl furmintòun edl’ètra sira, per svuitéres (rotolarsi) in un gnichèr (scricchiolare) sèimper vêc e

sèimper nôv...

 
Powered by CMSimpleRealBlog

GRG Onlus - Iscr. Reg. Volontariato di Modena Det. n. 183 del 18/10/1999 - CF 92014000365 Realizzazione sito web da V.Milani-M.Bonetti con il sostegno del Centro Servizi per il Volontariato di Modena

Powered by CMSimple | Template by CMSimple | Login